Zrzeszenie Producentów Zbóż i Rzepaku „ROLA”
77-300 Człuchów, ul. Słowackiego 19
-
"Tak rodziła się ROLA. Rok 1998/1999"
Batalia rolników o możliwość zakupu elewatora - czerwiec 1999 rok
Podpisanie umowy nabycia elewatora - 19 czerwiec 2000 rok
Festyn oraz uroczyste przejęcie elewatora przez rolników - 27 maj 2000 rok
Jak dawno temu powstała ROLA – historia
Kilka faktów, także bezpośrednio nie związanych z utworzeniem „ROLI”, wpłynęło na potrzebę powołania naszej organizacji. Opisują je następujące miedzy innymi zdarzenia:
1. Powstanie 03.08.1996 r. Słupskiej Izby Rolniczej, która pod kierownictwem p. Zbigniewa Kaszuby (rolnika z Debrzna), nawiązała współpracę z Izbą Rolniczą Eure-et-Loir z Francji z Departamentu Chartres. Szeroka wymiana doświadczeń pomiędzy tymi organizacjami /liczne spotkania oraz szkolenia/ uświadomiła rolnikom pomorskim potrzebę zorganizowania się w grupę producencką, której celem powinna być ochrona ekonomicznych interesów producentów zbóż.
2. W dniach od 2 do 9 czerwca 1998 r. późniejsi założyciele „ROLI” odbyli wyjazd studyjny do kooperatyw zbożowych we Francji / m.in. CARD, gdzie zapoznali się z jej organizacją i oraz zakresem prowadzonej działalności.
3. 16.04.1999 r. w Człuchowie odbyło się pierwsze zebranie 31 rolników, założycieli grupy producentów zbóż. Wyłoniono wówczas Komitet Założycielski Grupy, na czele którego stanął p. Zbigniew Kaszuba. Do lipca 1999 r. komitet organizował wiele spotkań z rolnikami z sąsiednich gmin po to, by zainteresować ich przystąpieniem do tworzącej się organizacji. Udało mu się uzyskać akceptację lokalnych władz samorządowych do swojego pomysłu. Głównym celem oprócz organizacji się producentów zbóż był zakup elewatora zbożowego w Człuchowie o pojemności 50 tys. ton.
4. 14 lipca 1999 r. w Człuchowie Walne Zebranie Założycieli uchwaliło statut Zrzeszenia Producentów Zbóż i Rzepaku „ROLA” oraz wybrało jego władze. Od tego momentu datuje się powstanie „ROLI”. Członków założycieli było 78 osób.
5. 18 marca 2000 r. „ROLA” zakupiła Elewator Zbożowy w Człuchowie o zdolności do jednorazowego składowania 50 tys. ton zbóż. Zakupu dokonano w atmosferze strajków rolników, którym NFI nie chciał elewatora sprzedać.
6. 27 maja 2000 r. nastąpiło oficjalne otwarcie działalności elewatora
7. W sezonie 2000/2001 rolnicy pomorscy jako pierwsi i jedyni w Polsce uczestniczyli w skupie zbóż składowanych we własnym elewatorze. Taki stan w Polsce trwa do dzisiaj.
8. W 2004 r. ROLA uzyskała wsparcie finansowe na pokrycie kosztów administrowania w kwocie 220 tys. zł.
9. Obecnie Prezesem Zarządu Zrzeszenia producentów Zbóż i Rzepaku „ROLA” jest p. Karol Grochowski, a członkami Zarządu panowie: Daniel Świerczyński i Kamil Janik (potomkowie "ojców założycieli").
Forma prawna „ROLI”
1. Zrzeszenie Producentów Zbóż i Rzepaku „ROLA” działa na podstawie ustawy z dnia 08. października 1982 r. o społeczno-zawodowych organizacjach rolników. Jako rolnicze zrzeszenie branżowe grupuje obecnie 171 rolników gospodarujących na ok. 12 tys. ha użytków rolnych.
2. Wojewoda Pomorski 08. sierpnia 2002 r. wpisał „ROLĘ” do rejestru grup producentów rolnych województwa pomorskiego, przez co organizacja uzyskała status grupy producentów rolnych działającej na podstawie ustawy z dnia 15 września 2000 r. o grupach producentów rolnych i ich związkach oraz o zmianie innych ustaw.
3. 05 lipca 2002 r. Zrzeszenie Producentów Zbóż i rzepaku „ROLA” jako wyłączny założyciel utworzyło podmiot o nazwie „ROLA” Sp. z o.o.. Celem tego projektu jest dostosowanie formy prawnej organizacji producenckiej do wymogów wysoce konkurencyjnego rynku, zamiana społeczno-zawodowego na ekonomiczny charakter działalności organizacji tego rodzaju.
Efekty działania „ROLI”
A. W znaczeniu makroekonomicznym:
1. Przykład, na podstawie którego kształtowała się w Polsce praktyka organizowania się rolników w grupy producentów rolnych. /DoRoli przyjeżdżało bardzo wielu przedstawicieli rolników z całej Polski/
2. Z inicjatywy i potrzeby „ROLI” powstała Krajowa Federacja Producentów Zbóż, organizacja grupująca producentów zbóż w Polsce, która na forum krajowym i zagranicą (UE) uczestniczy w kreowaniu polityki zbożowej.
3. Władze Zrzeszenia uczestniczyły i biorą udział w kreowaniu prawa i mechanizmów interwencji na rynku zbóż w Polsce i Unii Europejskiej oraz ochronie interesów polskich producentów zbóż na krajowych i międzynarodowych forach.
4. Pomoc spółce plantatorsko-pracowniczej w Iławie (liczącej 642 producentów ziemianka) w zorganizowaniu się i czynnościach wiodących do zakupu akcji Zakładów Przemysłu Ziemniaczanego: "IŁAWA" S.A. w Iławie.
B. W znaczeniu mikroekonomicznym:
1. Zapewnienie rolnikom z powiatów człuchowskiego, chojnickiego, złotowskiego i sępoleńskiego dostępu do krajowego i międzynarodowego rynku zbóż. W latach od 2000 do 2004 r. rolnicy z tego rejonu wyeksportowali ok. 25 tys. ton zbóż i na rynku krajowym za pośrednictwem swojego elewatora sprzedali 110 tys. ton. W tym samym czasie na rynku krajowym sprzedali ok. 10 tys. ton rzepaku.
2. Zmiana nastawienia rolników z produktowego (produkcji zbóż za wszelką cenę) na rynkowe (produkcji zbóż takiej jakości i ilości jakich potrzebują klienci), Elewator umożliwia gospodarstwom członkowskim składowanie i kondycjonowanie zboża w dużych, handlowych partiach.
3. Do 2004 r. zagwarantowanie rolnikom płatności za zboże dostarczone do ich elewatora. Zrzeszenie jako organizacja działająca nie dla zysku zapewniała rolnikom godziwą cenę za zboże i rzepak. Umożliwiło to rozwój gospodarstw i koncentrację ziemi w regionie. W czasie od powstania „ROLI” do dzisiaj gospodarstwa członkowskie zwiększyły przeciętnie powierzchnię o ok. 50% i średniorocznie inwestowały w rozwój ok. 50 tys. zł.
4. „ROLA” przeciętnie rocznie uzyskuje przychody ze sprzedaży w kwocie ok. 20 mln zł.
5. „ROLA” zapewnia członkom dostęp do środków do produkcji rolniczej, zaopatrując każde gospodarstwo w te produkty o rozmiarze ok. 600 zł/ha.
6. Mechanizmy obsługi gospodarstw rolnych członków Zrzeszenia są wzorowane z najlepszych rozwiązań francuskich spółdzielni zbożowych
Problem kluczowy do rozwiązania
Ekonomiczność działania grupy załamała się w 2004 r. wraz z wprowadzeniem do krajowej praktyki wspólnotowych mechanizmów interwencji na rynku zbóż. W bieżącym sezonie „ROLA” nie uczestniczy w przechowywaniu zbóż na cele interwencyjne. Skutkiem restrykcyjnych i kosztownych mechanizmów zabezpieczeń wykonalności umów przechowalnictwa (wymagalności gwarancji bankowych) organizacja nasza została całkowicie wyłączna z interwencji na tym rynku. Urzędnicy Agencji Rynku Rolnego jako warunek sine gua non udziału podmiotów w przechowalnictwie zbóż na zapasy interwencyjne wprowadzili bezwarunkowe, nieodwołalne gwarancje bankowe, których wartość gwarancyjna jest wyliczana wg następującej zasady: umowna ilość ton przecho-wywanego zboża x 110 €/tonę.
„ROLA” chcąc uczestniczyć w skupie np. 20 tys. ton zbóż musiała by złożyć zabezpieczenie gotówkowe lub gwarancję bankową na kwotę 2 200 000 €, tj. na ok. 10 mln zł. Koszt uzyskania takiego zabezpieczanie na rynku bankowym wyniósł by 55 000 € (tj. ok. 230 000 PLN). Grupy producenckie działające dla i na rzecz rolników (na rynku zbóż) nie dla zysku nie są w stanie sprostać tym wymaganiom. Polski producent, który poza niskim plonem referencyjnym zbóż i 4 x krotnie przez to realnie niższymi dopłatami od wymiaru tych, które otrzymuje np. rolnik francuski, został ukarany restrykcyjnym mechanizmem zabezpieczającym przechowywanie zbóż jedynie dlatego, że miał potrzebę zorganizowania się w grupę producencką. Polityka państwa polskiego w dziedzinie wspomagania mechanizmów poprawy struktur w rolnictwie jest poprzez puste gesty zaprzeczeniem słusznych celów. Jedną z przyczyn uzasadniających taka ocenę jest wadliwe tłumaczenie tzw. unijnych aktów prawnych (np. urzędnicy polscy pojęcie „guarantee” - co w rozporządzeniu KE z 19 kwietnia 2000 r. ustanawiające procedury przejmowania zbóż przez agencje interwencyjne oraz określające metody analityczne oznaczania parametrów jakościowych ziarna zbóż wraz z następującymi zmianami -DZ. U. WE L 49 22.02.03 str. 6 oznacza gwarantować, poręczać zabezpieczać, zastąpili „banker’s guarantee” oznaczającym „gwarancję bankową”. Tym sposobem „agencyjni lingwiści” jedno z możliwych zabezpieczeń, uczynili jedynie i bezwarunkowo wymagalnym. Efektem niespotykanej i tak dolegliwej (urzędniczej) nadgorliwości będzie likwidowanie się grup producentów zbóż. Przykładów niefrasobliwości biurokratów z Wiejskiej, Nowego Światu i Jana Pawła II zaprzeczających w Polsce istocie wspólnej polityki rolnej jest o wiele więcej. Służymy przykładami, jeżeli zaistniej tego potrzeba.
Skutkiem powyższego z lokalnego rynku nie wycofano ok. 10-20 tys. ton głównie pszenicy, co spowodowało jego dalsze załamanie, nie dając możliwości dostępu dla polskiego, dobrze zorganizowanego przecież producenta Roli i nie tylko /całej okolicy/ dostępu do mechanizmów WPR. A przez to na rynku nastąpił spadek cen pszenicy oraz jęczmienia znacznie poniżej gwarantowanej ceny interwencyjnej powodując drastyczne pogorszenie sytuacji ekonomicznej gospodarstw tego regionu.
Zrzeszenie Producentów Zbóż i Rzepaku „ROLA”
Rys historyczny od powstania do dnia dzisiejszego. Sukcesy i porażki, ewolucja świadomości oraz działań.
Wizja przyszłości.
Człuchów 08.2005